Jovan Jovanović Zmaj

Osnovnu školu pohađao je u Novom Sadu, a gimnaziju u Halašu, Požunu i Bratislavi. Posle završene gimnazije upisao je studije prava u Pešti, Pragu i Beču. Za njegovo književno obrazovanje od posebnog značaja je boravak u Beču, gde je upoznao Branka Radičevića, koji mu je bio najveći pesnički uzor. Studije prava su bila želja njegovog oca, ali on je više bio naklonjen medicini i fizici, pa je po završetku prava 1860. godine upisao medicinu koju završava 1870. godine u Pešti.

U Novom Sadu je upoznao svoju suprugu Ružu Ličanin, a ljubav i ispunjen porodični život poslužili su mu kao inspiracija za pisanje dela Đulići (tur. đul – ruža). Nekoliko godina kasnije doživeo je porodičnu tragediju, njegova supruga i deca umrli su od tuberkuloze, a on je na osnovu te tragedije napisao zbirku elegičnih pesama Đulići uveoci.

Iako je po zanimanju bio lekar, Jovan Jovanović Zmaj se pedeset godina bavio uređivanjem i objavom dečjih, književnih i političkih časopisa. Za vreme studija medicine istovremeno je radio kao nadzornik zadužbine Tekelijanuma. Godine 1864. pokrenuo je satirični list Zmaj (igra rečima, pošto je 3. maj po julijanskom kalendaru bio dan održavanja Majske skupštine 1848), čiji će naziv postati sastavni deo njegovog imena.

Kao lekar je po završetku studija živeo i radio u Beču, Novom Sadu, Zagrebu, Beogradu i drugim gradovima. Bio je pripadnik Narodne stranke Svetozara Miletića i zauzimao se za političko i nacionalno oslobođenje južnoslavenskih zemlja.

Godine 1880. pokrenuo je i uređivao časopis za decu Neven, koji je izlazio u Zagrebu i Novom Sadu. Osim toga, bio je pokretač i urednik listova Žiža, Komarac i Javor. U razdoblju od 1890 do 1898. godine bio je dramaturg beogradskog Narodnog pozorišta.

Jovan Jovanović bio je i prvi srpski dečiji pisac, a njegove se pesme, osim po umetničkoj, izdvajaju i po etičkoj vrednosti. Neke od najpoznatijih pesama koje je napisao za decu su: Pačija škola, Trči zeka iz jendeka, Điha điha četri noge, Zima zima e pa šta je, Taši taši tanana i druge.

Ono po čemu je Jovanović bio posebno poznat su zbirke pesama za decu koje govore o srećnoj porodici i životnim problemima na koje je želeo da pripremi decu pomoću jednostavnih i poučnih stihova. Sveukupno je napisao preko četiri stotine dečijih pesama, a na to ga je potaknula lična tragedija, odnosno smrt vlastite dece. Pod uticajem nemačkih romantičara i narodnog pesništva pisao je i ljubavne pesme.

Njegove zbirke Pevanija i Sve dojakošnje pesme su društvena, kulturna i politička hronika događaja do 1850. godine i smatraju se početkom satiričnog i društveno angažovanog pesništva u srpskoj književnosti.

Autor je pozorišnog komada Šaran i nekoliko pripovedaka (Vidosava Branković, Naš Ljubomir i Slavujev dô). Jedno vreme je pisao i prozne radove, uglavnom kratke romane, ali ih je objavljivao pod drugim imenom. Mnoge od njegovih pesama su muzički obrađene, pevane i prevedene na nekoliko jezika.

Jovanović je i sam prevodio s engleskog, mađarskog, nemačkog i ruskog jezika. Njegovi najznačajniji prevodi su oni nemačkih autora Getea i Hajnea, mađarskog Aleksandra (Šandora) Petefija, engleskog Tenisona i ruskog Ljermontova. Takođe je preveo orijentalnu poeziju Fridriha Bodenšteta.

Umro je 14. juna 1904. godine u Sremskoj Kamenici, mestu koje se po njemu jedno vreme zvalo Zmajeva Kamenica.